Çağatay Ciluçay tarafından kaleme alınmış, TTK. ca ya­yımlanmış bulunan "Padişahların Kadınları ve Kızları" adlı eserde yakaladığımız malumatta 1. Abdülhamid hân'ın onbir hanımı olduğu Yılmaz Öztuna bey onbeş hanımı olduğunu söylemekte. Buna göre yapmamız gereken, iki yazar arasın­da ittifak olunmayanları sonunda yazalım.

1- Ayşe Sineperver padişahın 4. kadınıydı. 1193/1779'da sonradan padişah olacak 4. Mustafa'yı dünya'ya getirdi. Üç yıl sonra Esma Sultan doğmuştu. 3. Selim'İn Kabakçı Mustafa isyanında tahtı bırakması üzerine 4. Mustafa'nın annesi olarak Valide Sultanlığı, oğlunun taht'tan indirilmesi ile son buldu. Alem­dar Mustafa paşaya kafa tutması ile de meşhurdur. Oğlunun katli üzerine ortalıktan çekildi. Gözleri kör oldu. 1244/1828'de vefat eyledi. Eyüb'de defnolundu. Üsküdar ve Karagümrük'de çeşme yaptırmıştır.

2- Binnaz Kadın Abdülhamid hân'ın eşlerindendir. Şehzadeliğinde evlenmiş olduklarındandir. 1238/1823'de vefat et­miştir. Vasiyetnamesi pek calibi dikkattir. Kocasını vekil et­tikten sonra cariyeleri azad olunacak, iskat selâtına (namaz), kefaret orucuna, fıkaranın teçhiz ve tekfinine ve mezar taşına para vakf etmiştir.

3-DiIpezir kadın 1224/1809'da vefat etmiş, Bahçekapı'da-ki Hâmidiye türbesine defnolunmuştur.

4- Hümaşah Kadın, Şehzade Mehmed'in vâlidesidir. Baş-kadın efendi olduğu Yılmaz Öztuna bey tarafından bildiril­miştir. Vefatıysa 1193/1778'dir, Dolmabahçe ve Emirgân'da çeşmeler yaptırmıştır.

5- Mehtabe Kadın 1222/1807 sonrasında vefat ettiği anlaşılıyor

6- Mıslinayab kadın 1234/1818'de vefat ettiği sanılıyor, Nakşidil türbesinde medfundur.

7- Muteber kadın, padişahın hanımı olduğunu belirten mü-hüründeki yazıdan başka malumat yoktur. Mühürde padişahın 5. kadını olduğu yer almaktadır.

8- Nakşidil Sultan, Kafkasya canibinden Gürcü kavminden olduğunu ileri sürenler, evvelâ Martinikli Fransızlardan oldu­ğunu haber verenleri mukni delillerle çürütmüşlerdir. Eğer Fransız olsa idi, Sultan Mahmud'u doğurduğunda sekiz ya­şında olması icabederdi. 1223/1808'de valide sultan oldu. 1233/1817'de vefat etti. Fâtih'de kendi yaptırdığı türbesine gömüldü. Sultanahmed hapishanesi yanındaki çeşmeyi yap­tırmışlardır ayrıca Alemdağ civarında, Sarıkadı köyü (San-gazi Beldesi) câmiinin karşısında Nakşidil Vâlidesultan çeş­mesini yaptırmıştır.

9- Nevres kadın; bu hanım çocuksuz vefat etmiştir. Orta-köy semti ve oradaki yalısı uzun yıllar kaldığı yer oldu. Bü­yük Çekmece'deki meşhur Burgaz Çiftliği Nevres kadın'ın idi. Vefatı; 1211/1797'de vefat etmişlerdir.

10- Şebsefa Kadın, 1202/1788'de Hibbetuilah Sultanı dünya'ya getirdi. 1205/1820 yılında vefatı vukubuldu ve Zeyrek Camii civarında defnolundu. Günümüzde adını taşıyan cami Ünkapanı Manifaturacılar çarşısına giderken sağda köşededir.

11- Ruhşah Hatice kadın Sultan Abdülhamid-i evvelin büyük aşkı olup evliliği boyunca hanımına aşk ilân eden nağme ve sözleri pek meşhur olmuştur. Padişahın vefatı sonrasında hac'ca gitmiş 1222/1807'de vukubulan vefatı üzerine kocasının türbesinin avlusuna defnolunmuştur.'

Şimdi Yılmaz Öztuna bey'in kaydettiğini söylediğimiz diğer kadın efendilere gelelim.

1- Ayşe başkadın efendi vefatı 1190/1775'dir.

2- Mihriban kadın bu hanım 3. kadmefendİ olup, 1177/1762'de doğmuş, 1244/1829 milâdı 67, hicri 69 sene ömür sürmüştür. Kocasının ardından 40 yıl daha yaşadı. Eyüb'de medfundur.

3- Nükhet Seza hanımefendi vefatında tarih 1266/185O'yi gösteriyordu. Kocasının vefatından sonra 61 sene daha, ber-hayat olmuştur. Demekki öldüğünde 85 yaş civarında oldu­ğuna göre 24 yaşında dul kalmıştır.

4- Ayşe hanımefendi olup, 1240/1825'de vefat etmişlerdir. Hâmidiye türbesine defnolunmuşlardır. 19 yaşında dul kalmış olup, 36 sene daha ömür sürmüştür kocasından son­ra. Öldüğünde 55 yaşlarında olduğu sanılmaktadır.