Nesâî´nin el-Müctebâ´sı, sünen tarzında bir te´liftir. Hadîsler fıkhî bablara göre tasnîf edilmiştir. 51 aded ana bölüm vardır. Her bölüm, diğer sünenler gibi, tâli bablara ayrılır. Bab başlıklarında (terâcim) fıkhî hüküm belirtilir. Hükmü te´yid eden hadîsler kaydedilir. Nesâî, tertipte Müslim´in yolunu tutar. Yani hadîslerin turûkunu bir araya getirmeye ehemmiyet verir, hadîslerin illetini göstermeyi birinci plâna alır. Bu sebeple bir hadîsin birçok turûkunu verdiği vâkit, şayet varsa, önce galat bulunan tarîki kaydeder. Arkadan ona muhalefet eden sahîhi kaydeder. El-İmâm Ebu Abdillah İbnu Reşîd, Nesâî´nin kitabını, Buhârî ve Müslim´in medotlarını birleştirici olarak tavsîf ederken çokça ilel beyan etme yönüyle arzettiği hususiyete de dikkat çeker. İbâdet ve ahkâmla ilgili bahîslerden başka diğer kitaplarda rastlanmayan ana bölümlere yer verildiği görülür: İhbâs, Nuhl, Rukbâ, Umre, Hayl gibi. Diğer taraftan Fiten, Kıyâme, Menâkıb ve Kur´an´a dâir bölümler yer almaz.[221]

Şerhleri:

El-Müctebâ´yı çok kısa bir surette Celâleddin es-Suyûtî şerhetmiştir. Ebu´l-Hasan Muhammed İbnu Abdillah es-Sindî (1138/1725), okuyucunun i´rabında ve zabtında müşkilat çekeceği kelimelerin, garîblerin şerhini yapmak maksadıyla Suyûtî´nin şerhi üzerine bir hâşiye ilâve etmiştir.

Siracüddin Ömer İbnu Ali İbnu Mülakkin (804/1401) Sahîheyn, Ebu Dâvud ve Tirmizî´ye olan zevâidini tek cilt halinde şerh etmiştir.

El-Mücteba, Suyûtî´nin şerhi ve Sindî´nin haşiyesi ile birlikte matbudur.

El-Mücteba dilimize de tercüme edilmiştir. [222]