Sekiz senelik saltanatının nitecesinde milleti Osmaniyye'yi azim ve sebat dolu irade gücü, Peygamberimiz Efendimizin ruhsatı, Cenab-ı Mevlâ'nın lûtfu ile Osmanlı tahtını, Hilâfeti rûyi zemin unvanı ile ziynetlendiren Yavuz Sultan Selim Han vücudu pâki ile intikalinde geride tek veliaht ve Şehzade ola­rak Kaanuni Sultan Süleyman'ı bırakmıştı.

Bütün ehli İslâm'ın, hattâ Avrupa'nın dahi «büyük» olarak vasıflandırdıkları bu zatı mübarek, 46 yıl süren Hilâfet ve pa-dişahlığıyla Devleti Osmaniyye'nin en uzun zaman hükme­den Sultanı olarak mümtaz bir mevki sahibidir.

Tahta geçtiğinde ilk işi merhum babası zamanında göz al­tında bulunan İranlı tüccarları serbest bırakmak ve onların uğradığı zarar ve ziyanı tazmin etmek olmuştu. Bu hareketi bazı tarihler Yavuz Sultan Selim Hazretlerinin (hâşâ) hatasını tamir maksadıyla yaptığını söylerler. Bu görüşe katılmak mümkün değildir. Bu mevzuyu Yavuz Sultan Selim Hazretle­rini anlattığımız kitapta temas ederek en selâhiyetli ağız olan Hasan Can merhumdan nakletmiştik.

Bu tazminat ödeme ve tüccarların serbest bırakılması do­ğu seferlerinin bittiğinin ve küffar üzerine zafer sancaklarının açılmasının işareti olarak nitelemekteyiz. Bu tesbitimiz, saf-hai saltanat boyunca kendisini göstermiştir.

Kaanuni Sutan Süleyman tahtın tek vârisi olduğundan pe­deri merhumun yerine geçişi hiç bir velvele ve gürültüye se-beb olmadı. Hatta tahta geçen hazret! Padişah, deviet erkânı­nın vazifelerinde kalmalarını irade eyledi. Çünkü hizip başı olabilecek bir rakip olmadığından devlet adamları da kimse­nin adamı olmamışlar sadece din-ü devletin bir hizmetkârı olarak kalmışlardı.

Bu sırada Yavuz Selim Hazretleri tarafından Şam Valiliğine bırakılmış olan Kölemenlerden Çerkeş Can Berdü Gazali, Kaanuni'nin tahta geçişinden istifade ederek Çerkeş devleti kurmak üzere isyan etti. Şamdan kuzeye doğru harekete geçti. Haleb şehrini muhasara ettiği sırada bu haber zaferler sultanının kulağına erişivermişti.

Kanuni Sultan Süleyman Han verdiği emirde, Ferhat Pa­şa ve Şehsuvaroğlu Ali Bey'e bu fitneyi bastırmalarını bildiri­yordu. Netice: Kesin ve amansızdı. Can Berdü Gazali hem Haleb önlerin­de hem de Şam'da iki defa mağlûp olmuştu. Bu hizmetten kaçarken kendisinin yakın adamlarından biri tarafından ömür defteri dürülüvermişti. tarihler Hicrî 927/Milâd] 152 i yılını gösteriyordu.

Kırkaltı yıl süren saltanatının birçokyılını at sırtında, arazi­de kurdurduğu çadırlarda bizzat kendisinin katıldığı 13 sefer­de geçiren Hazreti Padişahın seferi hümayunlarını kısaca ve sırasıyla buraya almayı uygun gördük. Dünyada bu kadar uzun zaman sefer yapan ve bu seferlerin her birinin bir zafer madalyası gibi parıldadığı çok az bir fâniye müyesser olmuş­tur.