Uhud Savaşı
Uhud Savaşı
Güneş yükselmiş ve Kureyşhler saflarını düzene sokmuşlardı. Her iki tarafta yüzer atlı vardı. Sağ taraftakine Velid´in oğlu Halid, sol taraftakine Ebu Cehil´in oğlu îk-rime kumanda ediyordu. Ortadan Ebu Süfyan ilerleme emrini verdi. Onun önünde Abdu´d-Dar´dan Talha, Kureyş sancağını taşıyordu. Talha´nm iki kardeşi ve dört oğlu, gerektiğinde sancağı almak için onun yakınında yer alıyorlardı. Talha ve kardeşleri kabileleri için o gün zafer kazanmaya kararlıydılar. Bedir´de onlardan iki kişi şerefsizce kendilerinin esir alınmasına izin vermişlerdi. Ebu Süfyan, Uhud´a giderken bunu Talha ve kardeşlerine hatırlatmayı ihmal etmemişti. Mus´ab, Peygamber´in Önünde, sancağı taşıdığı yerden kendi kabilesinin adamlarının da Kureyş sancağını taşıdıklarını gördü.
İki düşman ordusu seslerini duyacak kadar birbirlerine yaklaştıklarında, Ebu Süfyan ordunun hafifçe önüne çıktı. «Ey Evsliler ve Hazreçliler, alanı boşaltın ve kuzenimi bana bırakın. O zaman biz de size dokunmayız. Çünkü biz size savaş ilân etmedik» dedi. Fakat ensar, ona yüksek sesle hakaret ederek cevap verdi. Daha sonra Mekke saflarından bir adam öne atıldı. Hanzala, öne çıkanın babası olduğunu görünce çok şaşırdı. Adam: «Ey Evsliler, ben Ebu Amir´im» dedi. Ebu Amir bir zamanlar çok güçlü olan nüfuzunun bir anda yok olduğuna inanamıyordu. Bu nedenle Kureyşlilere, kabilesine kendisini tanıtır tanımaz, bütün adamlarının kendi safına geçecekleri konusunda söz vermişti. Ensar ise, onu taşlayarak karşıladı.
Mekke ordusu tekrar ilerleme düzenine girdi. Hind tarafından yönetilen kadınlar da deflere, zillere vurarak ve şarkı söyleyerek ilerliyorlardı:
Ey Abdu´d-Dar sülalesi, ileri!
Ey gerideki safların bekçileri, ileri!
Her kılıç darbesiyle Ölüm saç!.
Kadınlar, düşmana yeteri kadar yaklaştıklarını anlayınca, davullarını döverek savaş zamanının geldiğini ilan ediyorlardı. Erkekler, kadınların, önüne geçti. Dana sonra Hind, önceki bir savaşta başka bir Hind tarafından okunan şarkıyı söylemeye başladı:
İlerleyin, o zaman sizinle övünürüz,
Ve yumuşak halılar sereriz. Fakat eğer geri dönüp kaçarsanız, sizi terkederiz.
Sizi terkederiz ve sevmeyiz.
iki ordu yeteri kadar birbirine yaklaşınca, Peygamber (s.a.v.)´in okçuları, Halid´in süvarilerini ok yağmuruna tutmaya başladı. Kişneyen atların sesleri kadınların davul seslerini bastırdı. Mekke ordusunun orta kısmından Talha, ileri doğru çıktı ve teke tek çatışma önerdi. Ona karşı Ali (r.) çıktı. Biraz çatıştıktan sonra Ali onu yere düşürdü ve miğferinin üstünden kafatasını parçalayan bir darbe ile öldürdü. Peygamber (s.a.vj bir anda, «öldürülecek bölük başkanının» -rüyasında kendisine gösterilen koçun- Talha olduğunu anladı ve yüksek sesle Allahu Ek-ber dedi- Bu ses tüm orduda yankılandı. Fakat rüyada gördüğü koç sadece bir tek kurbanı sembolize etmiyordu. Çünkü Talha´nm kardeşi sancağı almış ve Haraza tarafından öldürülmüştü. Daha sonra Zühre´li Sa´d, Talha´nm diğer kardeşini, boynuna ok saplayarak öldürdü. Talha´nm dört oğlu da birbiri arkasına Ali (r.), Zübeyr (r.) ve Evs´li Asim îbn Sabit (r.) tarafından öldürüldüler. İkisini, ölmek üzere iken ordunun gerisine, anneleri Sulâfe´nm yanma taşıdılar. Ona, oğullarına bu öldürücü darbeleri kimin vurdugurm söylediklerinde, bir gün Asim´in kafatasmdan şarap içmeye and içti.
Hiç bir Müslüman kadının oriu İİe birlikte gelmesine izin verilmemişti. Fakat Kttcç´ü bir kadın. olan. Nuseybe (r.), asıl yerinin ordunun yanı olduğunu hissetti. Kocası Gaziyye ve iki oğlu ordudaydı, fakat gitmek istemesinin sebebi bu değildi. Diğer kadınların da orduda çocukları ve kocaları vardı ve onlar evde kalmaya razı olmuşlardı. Nuseybe, İkinci Akabede Peygamber (s.a.v.)´e biat etmek için Medine´den gelen yetmiş kadar adamın yanındaki iki kadından biriydi. Geride kalmak onun mizacına aykırıydı. Bu nedenle sabah erkenden kalkmış, kırbasını su ile doldurup hiç olmazsa susuzlara su vermek ve yaralıları tedavi etmek amacıyla yola koyulmuştu. Bununla birlikte yanma bir kılıç, bir yay, bir torba da ok almayı ihmal etmemişti. Ordunun geçtiği yolları izleyerek, savaş başladıktan kısa bir süre sonra, Uhud´-un eteklerine ulaşmakta zorluk çekmedi. Vardığında Peygamber (s.a.v.1, Ebu Bekir (r.) ve Ömer (r.) gibi yakın arkadaşlarından bir grupla birlikte biraz yüksek bir arazide konumlarını almışlardı. Enes´in annesi Üramü Süleyman de aynı şekilde düşünerek, su kabını doldurmuş ve Nuseybe´den kısa bir süre sonra oraya ulaşmıştı. Safların gerisindeki bu gruba iki yeni kişi daha katıldı. Vahanın batısındaki Sedevi kabilelerinden Muzeyne´H iki adam kısa bir süre önce müsluman olmuş ve Mekke´lilerin saldırısından habersiz bir şekilde Medine´ye gitmişlerdi. Şehri yan boş görünce, sebebini öğrenmişler ve hemen Uhud´a doğru yola çıkmışlardı. Uhud´a vardıklarında Peygamber (s.av.)´i selamladılar ve kılıçlarını çekerek safların arasında ilerlediler.
Ebu Dücane (r.) kırmızı sarığıyla verdiği sözde durmuştu. Zübeyr daha sonraları şöyle itiraf ediyordu «Allah´ın Rasulü kılıcı bana değil de Ebu Dücane´ye verince içimden kırılmış ve kendi kendime şöyle demiştim : Ben onun babasının kızkardeşi Safiye´nin oğluyum ve Kureyş-liyim. Ona gidip diğer adamdan Önce kılıcı istedim, fakat
o kılıcı bana değil de ona verdi. Allah´a andolsun Ebu Dücane´nin ne yaptığını izleyeceğim! Ve onu izledim.» Zübeyr daha sonra Ebu Dücane´nin her önüne geleni, kendisi bir biçici, kılıcı da bir tırpanmış gibi nasıl kolayca öldürdüğünü ve Peygamber (s.a.v.) ´e verdiği sözü nasıl yerine getirdiğini anlattı. Sonunda kendisinin de: «Allah ve Basulü daha iyi bilir» demek zorunda kaldığını söyledi.
Görünüşü çok etkileyici ve iri olan Hind, hâlâ erkeklerin* arasında onları savaşmaya teşvik ediyordu. Bir ara onu erkek sanan Ebu Dücane (r.)´nin kılıcından zor kurtuldu. Ebu Dücane´nin kılıcı tam kafasının üstünde iken, Hind haykırdı. Onu bir kadın olduğunu anlayan Ebu Dücane de yanındaki erkeğe döndü ve ona vurdu. Bunun üzerine Hind de, ordunun gerisinde köleler tarafından korunan kamptaki diğer kadınların yanına döndü. Hind oraya vardığında, Habeş´li Vahşi savaş alanına doğru ilerliyordu. Alandaki diğer adamların aksine Vahşi, sadece bir adamla ilgileniyor ve onu izliyordu. Hanıza CrJ, olağanüstü güçlü görünüşü, becerikli savaşma tarzı ve üstündeki deve kuşu tüyüyle kendini uzaktan belli ediyordu. Vahşi. uzaktan onu farketti ve mızrak atabileceği uzaklıkta, güvenli bir yere doğru ilerledi. Hamza (r.), Abd´ud-Dar´m son sancaktarlarından biriyle yüzyüzeydi. Bir kılıç darbesiyle düşmanının zırhında delik açmıştı. Vahşi bu şansı kaçırmamak için acele etti ve mızrağını atacak şekilde hazırladı. Hamza (r.) düşmanını öldürmüş ve birkaç adım atmıştı ki can çekişerek yere yuvarlandı. Vahşi, onu, hareketsiz kalana kadar, bekledikten sonra mızrağım çekti ve bütün hızıyla kampa gitti. Kendi kendine şöyle diyordu : «Yapmak istediğim şeyi yaptım. Onu sadece özgürlüğüm için öldürdüm».
Hamza (r.)´nın şehid olması, Mekke ordusunun verdiği kayıplarda bir değişikliğe neden olmadı. Öldürülen yedi sancaktarın kölelerinden biri olan başka bir Habeş´lı sancağı kendisi aldı, fakat bir müddet sonra hemen öldürüldü. Hamza Cr.) ´nın devekuşu tüyü görünmemesine rağmen Ebu Dücane Cr.), Zübeyr (rj ve Ensar´la muhacirlerden diğerleri, o günün parolası olan (Emit, Emit) (Öldür, öldür) sözlerinin canlı şekilleri gibi düşmana ölüm saçıyorlardı. Onlara karşı kimse duramıyordu : Ali´nin beyaz sorgucu, Ebu Dücane´nin kırmızı sangı, Zübeyr´in parlak sarı sarığı ve Hubab´ın yeşil sarığı, gerilerdeki saflara güç veren zafer bayrakları gibiydi. Ebu Süfyan, ortada cesurca dövüşen Hanzala´nın darbesinden zor kurtuldu. Hanzala tam ona vuracakken, Leys´li bir adam Hanzala´yı mız-rağıyla yere düşürdü, ikinci bir mızrak darbesiyle de öldürdü.
Mekke´liler kamplarına doğru kaçıştıkça savaş alanı Peygamber (s.a.v.) ´in bulunduğu yerden uzaklaşıyordu. Peygamber (s.a.v.) kendi adamlarının kazandığını anlamasına rağmen, savaşın ayrıntılarını göremiyordu. Fakat bir an gözlerini, sanki kuşları seyrediyormuş gibi göklere çevirdi. Bir müddet seyrettikten sonra yanındakilere : «Arkadaşınızı» -Hanzala (r.)´yı kastediyordu- «Melekler yıkıyor» dedi.[1] Daha sonraları, bir açıklama istercesine bu olayı Cemile´ye anlattı: «Gökle yer arasında, bulutlardan aldıkları suyu, gümüş kaplardan dökerek, meleklerin Hanzala´yı yıkadıklarını gördüm»[2] Bunun üzerine Cemile, Peygamber (s.a.v.)´e gördüğü rüyayı ve kocasının nasıl savaşa geç kalma korkusuyla, her zaman aldığı gusül abdestini almadan yola koyulduğunu anlattı.
Müslümanlar, düşman sallarının tümünün kırıldığı noktaya kadar ilerlediler. Düşman kampına giden yol açılmıştı. Ganimet almak isteyenler de kampa doğru ilerliyorlardı. Seçilen elli okçu, Peygamber (s.a.v.)´in solunda biraz uzaktaydılar. Peygamberle okçular arasında, zemin önce alçalıyor sonra da onları yerleştirdiği bölgede yükseliyordu. Okçular, ilk saflardaki arkadaşlarının ganimet kazanmak için giriştikleri çabayı görebiliyorlardı. Bundan dolayı okçular da, savaş alanına gitmek istediler. Liderleri Peygamber´in ne olursa olsun yerlerinden ayrılmamaları gerektiğine dair emrini hatırlattı. Fakat önlerinlemediler. Savaş bitti ve kâfirler kaçtı dediler. Yaklaşık kırk tanesi, Abdullah ve diğer on kişiyi orada bırakarak savaş alanına gittiler.
O zamana delt Mekke ordusunun süvarileri hiçbir işe yaramamışlardı, iki ordu ortada öyle kaynaşmışlardı ki, bir atın ilerlemesi hem kendi adamlarını, hem de düşman askerlerini tehlikeye sokabilirdi. Yukarıdaki müslüman okçuların Önüne kendilerini atmaksızin da onların arkaeı-na geçmeleri mümkün değildi. Fakat Halid o anda karşı tarafta neler olduğunu farketti ve hemen bütün adamlarını, okçuların bulunduğu yere doğru yöneltti. Abdullah ve adamları onları ilk önce oklarıyla durdurmaya çalıştılar. Daha sonra kılıç ve mızraklarıyla, ölünceye dek savaştılar. Bu on müslüman okçudan hiçbiri hayatta kalmadı. Tepenin arkasından dolaşan Halid, adamlarını Müslümanların en yoğun olduğu bölgeye arkadan saldırttı. İklime de onun gibi yaptı. Mekke ordusunun süvarileri, korunmasız mü´min saflarına çok kayıplar verdirdiler. Ali ve arkadaşları artık yüzlerini yeni düşmana çevirmişlerdi. Kaçan kâfirlerden bir kısmı da gelip mü´minlere arkadan saldırıyordu. Savaş naraları birden bire değişti ve Kureyşh-lerin «Ey Hubal, Ey Uzza» sesleri alanı doldurdu. Atlıların saldırısından kurtulan ve geride kalan müslüman] arın çoğu korkmuşlar ve sığınma umuduyla dağa doğru kaçmışlardı. Peygamber (s.a.v.) onları geri çağırdı, fakat onlar Peygamber fs.a.v.)´in sesine karşı sağır, zihinleri de kaçmaktan başka her türlü düşünceye kapalıydı. Müslümanların çoğu savaş alanındaydı, fakat daha önceki cesaretleri kırılmış ve sayıca düşmandan çok az kalmışlardı Adım ad:m Uhud´a, Peygamber Csa.vJ´in bulunduğu yere doğru geri çekilmek zorunda kaldılar.
Peygamber (s.a.v.) ve içinde iki kadının da bulunduğu grup, düşmanın üstüne arka arkaya ok yağdırıyordu. Savaş aleyhlerine dönmeye başladığında ilk düşünceleri Peygamber (s.a.v.) ´i korumak olan birçok müslüman da yanlarına gelip onlara katılmıştı. Onlara ilk katılanlar arasında Muzeyne´li iki adam, Vehb ve Haris de vardı Küçük bir düşman grubu sollarından kendilerine doğru yaklaşıyordu. «Bu gruba karşı kim çıkacak?» dedi Peygamber. Vehb tr.) hemen: «Ben, ey Allah´ın Rasulü» dedi ve onları öyle hızla ok yağmuruna tuttu ki, düşmanlar oku atan grubun büyük olduğunu düşünerek geri çekildiler. Bir başka grup atlı onlara yaklaşırken Peygamber (s.a.v.): «Bu bölüğe karşı kim gidecek?» dedi. Vehb yine: «Ben, ey Allah´ın Rasulü» dedi ve onlarla sanki kendisi bir adam değil de bir ordu imiş gibi savaştı. Düşman grubu yine geri çekildi. Düşman saflarının arasından bir grup yine onlara doğru yöneldi. Peygamber (s.a.v.) : «Peki bunlara karşı kim çıkacak?» dedi. Vehb Cr.) : «Ben çıkacağım» deyince, Peygamber (s.a.v.) : -O halde kalk» dedi ve neşeli ol, çünkü Cennet senindir-. Vehb düşman grubunun içine daldığında Peygamber (s.a.v.) ve arkadaşları onun cesaret ve yiğitliğini gözlemekten kendilerini alamadılar ve bir süre silah atmayı durdurdular. Vehb. düşmanı yarıp karşı tarafa geçmişti. Geri dönüp tekrar düşman grubunun orta-siına daldığında Peygamber (s.a.v.) : «Allah´ım, ona merhamet et!» dedi. Vehb düşmanlarla her taraftan yaralanıp şehid oluncaya kadar savaştı. Daha sonra onu bulduklarında üzerinde yirmi mızrak yarası vardı. Kılıç darbelerinden başka, bir tek mızrak darbesi bile onu Öldürmeye yetecek kadar derindi. Onun bu şekilde döğüştüğünü görenler, onu hiçbir zaman unutmadılar. Ömer sonraki yıllarda şöyle derdi: «ölümler arasında en çok Muzayne´li arkadaşımın Ölümü gibi ölmek isterdim»[3]. Zühre´li Sa´d da on yıl sonra, hâlâ Peygamber´in Vehb´e verdiği Cennet müjdesini duyar gibi olduğunu söylerdi.
Müslümanlar geriye çekildikçe kalabalık da, tepeye doğru yaklaşıyordu. îki tarafın savaş naralarının yanısıra tek tek savaşçıların kişisel çağrılarını da duymak mümkündü. Ok atarken, kılıç darbesi vururken ve teke tek karşılaşmaya davet ederken iki taraftan da «Al işte, ben falan falanım» diye sesler yükseliyordu. Ebu Dücane kendisini, büyük babası olan Karaşa´nın oğlu diye tanıtıyordu. Bazen de bağıran kişinin kim olduğu sözlerinden anlaşılmıyordu. Ensar´dan birinin şöyle bağırdığı duyuluyordu: «Al işte, ben Ensardan bir gencim.» Peygamber (s.a.v.) de o gün birkaç kez : «Ben îbn El-Avatik´-İm»[4], yani «Ben Atike´lerin oğluyum» diye bağırdı. Atike´-Ier derken bu adı taşıyan ninelerini"[5] kastediyordu. .O sırada karşı saflardan kimliğini açıkça söyleyen bir adam çıktı ve: «Bana karşı kim çıkacak. Ben Atik´in oğluyum» dedi. Bu adam, Aişe´nin tek öz erkek kardeşi ve ailenin tek müslüman olmayan ferdi olan Ebu Bekir´in oğlu Abdu´l-Kâ´be idi. Ebu Bekir (r.), kılıcını ve mızrağını çekip ilerledi, fakat Peygamber (s.a.v.), ondan önce davrandı. «Kılıcını kınına sok» dedi, «ve yerine dön, bize arkadaşlık et»[6]
Bir grup atlı daha Müslümanların arkasından yaklaşmaya başladı ve geri çekilen Abdu´l-Kâ´be´nin önüne doğru ilerlediler. Peygamber fs.a.v.) : «Bizim için kim kendini verecek?»[7] dedi. Ensardan beş kişi kılıçlarını çekip düşmana saldırdılar ve şebid oluncaya kadar çarpıştılar, tç-lerinden sadece biri, o da ağır yaralı olarak, kurtuldu. Fakat onların yerini alacak yeni yardım gelmişti Ali fr.J, Zübeyr fr.), Talha (r.) ve Ebu Dücane (r.), ön saflardan ordu ile birlikte geri çekilmişlerdi. Onlar Peygamber (s.a.v.)´in yanma ulaşmadan önce, düşman tarafından atılan bir taşla Peygamber (s.a.v.)´in alt dudağı yırtılmış ve dişlerinden biri kırılmıştı. Birden bire yüzünü kan kapladı, fakat o elinden geldiğince acısını göstermeyerek Ali ve diğerlerini iyi olduğu konusunda teskin etti. Kan kaybımdan zayıf düşüp bayılan Talha dışında hepsi düşmanın üstüne tekrar yöneldiler. Peygamber fs.a.v.), Ebu Bekir´e,«Kuzenine bak» dedi. Fakat Talha hemen kendine geldi. Onun yerine ileriki saflara Sa´d´lı Zühre ve Hazreç´li Haris îbn Simme katılmıştı. Bu yeni grupla desteklenen Ali ve arkadaşları düşmana öyle ölüm saçtılar ki, müşriklerin geri çekilmesiyle birlikte şehid olan beş Ensar´m cesedi de açığa çıktı. Peygamber (s.a.v.) onlara baktı ve dua etti. Fakat yatanların arasından biri ona doğru ilerlemek için zeminde biraz süründü. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v.) onu getirmek için iki adam gönderdi. Ayağını yastık gibi adamın başının altına koydu ve adam Ölünceye dek ayağını hareketsizce orada tuttu.
Peygamber (s.a.v.) şöyle dedi: «Bilin ki, Cennet kılıçların gölgeleri altındadır»[8]. Daha sonraki yıllarda da o günün ne kadar muhteşem ve hayır dolu bir gün olduğunu hatırlar ve şöyle derdi: «Keşke o dağın eteklerinde arkadaşlarımla birlikte öylece kalsaydım»[9].
Müşrikler, yavaş yavaş kaybettiği alanları tekrar kazanmaya başlamıştı. Peygamber (s.a.v.)´in çevresindeki grubun okları bitmek üzereydi. Kısa bir süre sonra herkes kılıç ve mızraklarını çıkarıp yakın dövüş yapmak zorunda kalacaktı. Hem de bir Müslümana dört,kâfir düşüyordu. O sırada aniden yan tarafta bir ath belirdi ve Peygamber (s.a.v.)´in bulunduğu gruba doğru ilerledi. «Muhammet! (s.a.v.) nerede?» diye bağırdı. «O yaşadıkça ben yaşayamam!» Bu adam. zaten müslümanlara büyük kayıplar verdirmiş olan, Mekke´nin dışındaki Kureyşlilerden îbn Ka-mia idi. Gruba hızla bir göz atarak hedefini hemen far-ketti. Atını nıahmuzlayıp, hiç bir miğferin dayanamayacağı güçlü bir kılıç darbesi indirdi. Fakat Talha hemen Peygamber (s.a.v.)´in yanındaydı ve kılıcı görür görmez kendini Peygamber (s.a.v.) ´in önüne attı, hayatı boyunca kullanamayacağı bir elinin parmaklarını kaybederek başka bir yara almaksızın darbeden kurtulmuştu. Darbe hemen Peygamber (s.a;v.)´in başının yanından geçmiş miğferine çarpıp, iki demir parçasının Peygamberin yüzüne saplanmasına neden, olmuştu, omuzundan geçerken de iki kat zırhını parçalamıştı. Başının yan tarafına gelen bu darbe ile Peygamber (s.a.v).´in yere düştüğünü gören kâfir atını mahmuzlayıp, geldiği hızla geri gitti. Fakat diğerleri yine de saldırıya karşı Peygamber (s.a.v.)´i çevrelediler. Mahzum´lu Şemmas[10] Peygamber (s.a.v.)´in önünde vuruluncaya kadar savaştı. Peygamber (s.a.v.) onun bu hareketini, yaşayan bir zırha benzettiğini söyledi. O vurulunca yerine başka bir adam geçti. Arkasından da kılıcını çekmiş bir halde Nusaybe bekliyordu.
Bir ses -belki de İbn Kamia- «Muhammed Öldürüldü!" diye bağırdı. Bu ses tüm düşmanı kapladı ve hepsi Hubal ve Uzza´yı övüp yücelten sözler söylediler. Uhud bu sözlerle çınlıyordu, kaçıp dağa sığınan müslümanlar pişman olmuş ve üzülmüşlerdi. Cesaretini kaybeden daha birçok Müslüman da elinden geldiğince hızla dağa doğru kaçıyordu. Fakat istisnalar da vardı. Bunlardan biri de. Peygamber (s.a.v.)´in hizmetçisi olan ve kendi adını taşıyan Enes´in dayısı Nadr´m oğlu Enes´ti. Peygamber (s.a.v.)´in Bedir´de bir okla Öldürülen oğlunun Firdevs cennetinde olduğunu haber verdiği kadın Enes´in kızkardeşi, yani Nadr´m oğlu Nadr´m kızı idi. Enes, yaşama arzusunu yitirmiş ve kendilerinde ne savaşa devam etme ne de kaçma isteği kalmamış iki arkadaşım gördü. «Niye burada oturuyorsunuz?» diye bağırdı. Onlar: «Allah´ın Rasulü öldürülmüş» dediler. «Peki o öldükten sonra yaşayıp da ne yapacaksınız? Kalkın ve onun gibi Ölün» [11]dedi. Ve savaşın en yoğun olduğu yere doğru ilerledi. Daha sonra Sa´d îbn Muaz, onun kendisini şöyle çağırdığını Peygamber (s.a.v.)´e söyledi; «Cennet! Uhud´un öbür tarafından Cennet kokusu alıyorum.» «Ey Allah´ın Rasulü» dedi Sa´d «Ben onun savaştığı gibi savaşamazdım». Savaştan sonra Enes (r.)´i seksenden fazla yara almış bir halde buldular, yaralardan tanınmayacak hale gelmişti. Onu kızkardeşi ancak parmaklarından tanıyabildi.[12].
Müslümanların tekrar savaş meydanına dönmeye başladığını gören Kureyş geri çekilmeye başlamıştı. Çünkü müşriklerin çoğu savaşın bittiğini düşünerek çabalarını azaltmışlardı. Henüz ölüler sayılmamıştı, fakat tahminen Bedir´dekilere tekabül edecek kadar Müsîümanı şehit etmişlerdi. Yanısıra tüm bu karışıklıkların asıl nedeni olan adamı öldürmekle amaçlarına ulaşmışlar, yeni dini bastırıp, tekrar eski düzeni kurmuşlardı. «Yalal-Uzza, ya lal-Hubal!»
Kureyş´in tümünde görülen bu yavaşlama. Peygamber s.a.v´i cansiperane koruyan yirmi adamın bulunduğu grubun çevresindeki atlılarda da görülmeye başladı. Mekke´liler bu adamları esir alamayacaklarını ve ölene dek savaşacak olan bu adamların kendilerinden de birkaç kişiyi öldüreceğini anlamışlardı. Asıl amaçlarını gerçekleştirdiklerine göre seçilecek en iyi yol onları bırakıp zafer kutlamalarına başlamaktı.
Peygamber (s.a.v.), hemen hemen kendisine gelmişti Düşman çekilir çekilmez ayağa kalktı ve arkadaşlarına kendisini takip etmelerini söyleyerek, düşmanı gözleyebilecekleri ve sığınabilecekleri bir nehir yatağına doğru ilerledi. Fakat Peygamber (s.a.v.), yüzüne saplanan metal parçaları nedeniyle çok acı çekiyordu. Bu yüzden bir müddet durdular ve Ebu Ubeyde birbiri arkasına iki metal parçasını dişleriyle Peygamber Cs.a.v.)´in yüzünden çıkardı, Fakat yara tekrar kanamaya başladı. Bunun üzerine Hazreç´li Malik ağzını yaranın üstüne koydu, kanı emdi ve yuttu. Malik, Medine´deyken: «Önümüzde iki iyi şeyden biri var» diyen ve hemen hemen ölüm durumunda olan Şemmas´tan sonra orada bulunanlar İçinde en. ağır yarası olan adamdı. Peygamber (s.a.v.) şöyle dedi: «Kim benim kanımın kendi kanına karıştığı bir adam görmek isterse
Malik îbn Sinan´a baksın». Ebu Ubeyds de bu söze dahildi. Çünkü metal parçalarını çıkarırken iki dişi kırılmış ve ağzı kanıyordu. Peygamber fs.a.v.) onlara; «Benim kanımın dokunduğu kişiye ateş ulaşamaz» dedi[13].
Bu küçük grup nehir yatağına doğru ilerlerken, daha önceden Uhuda ağınan müslüman grup onlan karşılamaya geldi. Ka´b îbn Malik herkesten önce yapısı ve görünüşü Peygamber (s.a.v.)´e benzeyen, fakat yürüyüşü daha yavaş olan birini gördü. Daha sonra yaklaştıkça, Ka´b baktığı kişinin gözlerinde başkalarıyla karıştırılmayacak olan o parlaklığı görünce arkasmdakilere : «Ey müslümanlar, gözünüz aydm! Bu Allah´ın Rasulü» diye bağırdı. Peygamber (s.a.v.) ona sessiz olmasını söyledi. Bu haber ağızdan ağıza dolaştı. Adamlar aceleyle geliyor ve onun yaşadığını gözleriyle görmek istiyorlardı. Sevinçleri o kadar büyüktü ki, sanki yenilgi bir anda zafere dönüşmüştü.
Fakat Ka´b´ın sevinçle bağıran sesini yanındaki bir Kureyş süvarisi duymuştu. O, Umeyye´nin kardeşi Ubey yani Avd adlı atının üstünde iken Peygamber (s.a.v J ´i öldüreceğine yemin eden adamdı. Kurbanının Ölüm haberini duymuş ve cesedini gözleriyle görmek için araştırıyordu. Tam o sırada K´ab´m sesini duymuş ve vadi yatağına doğru ilerlemeye başlamıştı. Müslümanlar onu görünce, karşılamak için ona doğru döndüler. «Ey Muhammed,» dedi Ubey, «Eğer sen kaçarsan ben seni bulamaz mıyım?» Ashabdan bir grup Peygamber (s.a.v.)´in çevresini sardı, diğerleri de Ubey e saldırmak üzereydiler. O sırada Peygamber (s.d-.v.) onlara ellerini bırakmalarını söyledi. Daha sonra bu olay anlatanlar, Peygamber {s.a.v.)´in kendilerini bir devenin arkasındaki sinekleri kovması gibi itip onlann arasından kurtulduğunu söylediler. Peygamber (s.a.v.), Haris îbn Simiue´nin elinden mızrağı aldı ve hepsinin önüne çıktı. Hiçbiri hareket etmeksizin onun bu cesaretine ve kararlılığına baka kaldılar, içlerinden biri şöyle derdi: «Allah´ın Rasulü bir şeyi yaymaya niyet ederse, hiçbir güç onu, o
işi yapmaktan alıkoyamazdı»[14] Ubey, kılıcı havada Peygamber (s.a.v.)´e yaklaştı Fakat o vurmadan Peygamber (s.a.v.) mızrağıyla Ubey´i vurdu. Ubey bir boğa gibi bağırdı, neredeyse atından düşüyordu. Fakat dengesini tekrar sağladı ve arkasını dönüp yokuş aşağı Mekke kampına doğru hızla kaçmaya başladı. Kampta yeğeni Safvan ve kabilesinden başka adamlar toplanmış duruyorlardı. Ubey sesini kontrol edemeyerek: «Muhammed beni vurdu» dedi. Adamlar onun yaraşma baktılar ve hafif olduğunu söylediler. Fakat o yarasının çok ağır ve öldürücü olduğuna bir kez inanmıştı. Gerçekten de onun bu inancı sonradan doğru çıktı. «Bana, seni öldüreceğim» dedi, «eğer üstüme sille atsaydı, andolsun beni öldürürdü». Bu haber karşısında müşrikler Muhammed (s.a.v.) ölmemiş diye endişelenmeye başladılar. Fakat Ubey kendinde olmadığından dolayı bu miğferli adamı, başkalarıyla karıştırabilirdi.
Peygamber (s.a.v.) ve arkadaşları nehir yatağına ulaştıklarında Ali (r.) kalkanı- .a bir kayanın kovuğundaki sudan doldurarak Peygamî er (s.a.v.)´e getirdi. Su durgun olduğu için çok kokuyordu. Bu nedenle çok susamasına rağmen Peygamber (s.a.v.) suyu içmedi, bir kısmıyla yüzünü yıkadı ,sonra hâlâ düzlüğe yakın olduklarından biraz daha yukarıya tırmanma emri verdi. Önündeki kayanın üstüne çıkıp tırmanmaya devam etmek istiyordu. Fakat o kadar güçsüzdü ki tüm çabasına rağmen çıkamadı. Bunun üzerine Talha, yaralarının ağır olmasına rağmen Peygamber (s.a.v.)´i sırtına aldı ve gerekli yüksekliğe çıkardı. Peygamber (s.a.v.) o gün Talha´ya: «Yeryüzünde yürüyen bir şehit görmek isteyen Ubeydullah´m oğlu Talha´ya baksın» dedi.[15]
Geçici olarak konaklayabilecekleri bir yere vardıklarında güneş tepeye yükselmişti. Bu nedenle Öğle namazını kıldılar. Namazda imam olan Peygamber (s.a.v.), tüm namazı oturarak kıldırdı. Diğerleri de ona uyarak aynı şekilde kıldılar. Daha sonra kayalığın üstüne bir gözcü dikip dinlenmek üzere uzandılar. Çoğu derin ve taze bir uykuya daldı.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] I. I. 56G.
[2] W. 274.
[3] W. 275.
[4] W. 280.
[5] I S. L/1, 32-4 Bu kitapta Haşim ve Lu´ayy´ın annesini do kapsayan ondan fazla Atike ismi sayılmıştır. Atike´nin anlamı «temiz» demek olan Tahire´nm anlamına yakındır.
[6] W. 257.
[7] I. I. 572:
[8] B, LII, 22.
[9] W. 255.
[10] Bak. Böl. 27.
[11] W. 280
[12] B. LVI. 12.
[13] W. 047.
[14] W. 251.
[15] I. H. 571.
İki düşman ordusu seslerini duyacak kadar birbirlerine yaklaştıklarında, Ebu Süfyan ordunun hafifçe önüne çıktı. «Ey Evsliler ve Hazreçliler, alanı boşaltın ve kuzenimi bana bırakın. O zaman biz de size dokunmayız. Çünkü biz size savaş ilân etmedik» dedi. Fakat ensar, ona yüksek sesle hakaret ederek cevap verdi. Daha sonra Mekke saflarından bir adam öne atıldı. Hanzala, öne çıkanın babası olduğunu görünce çok şaşırdı. Adam: «Ey Evsliler, ben Ebu Amir´im» dedi. Ebu Amir bir zamanlar çok güçlü olan nüfuzunun bir anda yok olduğuna inanamıyordu. Bu nedenle Kureyşlilere, kabilesine kendisini tanıtır tanımaz, bütün adamlarının kendi safına geçecekleri konusunda söz vermişti. Ensar ise, onu taşlayarak karşıladı.
Mekke ordusu tekrar ilerleme düzenine girdi. Hind tarafından yönetilen kadınlar da deflere, zillere vurarak ve şarkı söyleyerek ilerliyorlardı:
Ey Abdu´d-Dar sülalesi, ileri!
Ey gerideki safların bekçileri, ileri!
Her kılıç darbesiyle Ölüm saç!.
Kadınlar, düşmana yeteri kadar yaklaştıklarını anlayınca, davullarını döverek savaş zamanının geldiğini ilan ediyorlardı. Erkekler, kadınların, önüne geçti. Dana sonra Hind, önceki bir savaşta başka bir Hind tarafından okunan şarkıyı söylemeye başladı:
İlerleyin, o zaman sizinle övünürüz,
Ve yumuşak halılar sereriz. Fakat eğer geri dönüp kaçarsanız, sizi terkederiz.
Sizi terkederiz ve sevmeyiz.
iki ordu yeteri kadar birbirine yaklaşınca, Peygamber (s.a.v.)´in okçuları, Halid´in süvarilerini ok yağmuruna tutmaya başladı. Kişneyen atların sesleri kadınların davul seslerini bastırdı. Mekke ordusunun orta kısmından Talha, ileri doğru çıktı ve teke tek çatışma önerdi. Ona karşı Ali (r.) çıktı. Biraz çatıştıktan sonra Ali onu yere düşürdü ve miğferinin üstünden kafatasını parçalayan bir darbe ile öldürdü. Peygamber (s.a.vj bir anda, «öldürülecek bölük başkanının» -rüyasında kendisine gösterilen koçun- Talha olduğunu anladı ve yüksek sesle Allahu Ek-ber dedi- Bu ses tüm orduda yankılandı. Fakat rüyada gördüğü koç sadece bir tek kurbanı sembolize etmiyordu. Çünkü Talha´nm kardeşi sancağı almış ve Haraza tarafından öldürülmüştü. Daha sonra Zühre´li Sa´d, Talha´nm diğer kardeşini, boynuna ok saplayarak öldürdü. Talha´nm dört oğlu da birbiri arkasına Ali (r.), Zübeyr (r.) ve Evs´li Asim îbn Sabit (r.) tarafından öldürüldüler. İkisini, ölmek üzere iken ordunun gerisine, anneleri Sulâfe´nm yanma taşıdılar. Ona, oğullarına bu öldürücü darbeleri kimin vurdugurm söylediklerinde, bir gün Asim´in kafatasmdan şarap içmeye and içti.
Hiç bir Müslüman kadının oriu İİe birlikte gelmesine izin verilmemişti. Fakat Kttcç´ü bir kadın. olan. Nuseybe (r.), asıl yerinin ordunun yanı olduğunu hissetti. Kocası Gaziyye ve iki oğlu ordudaydı, fakat gitmek istemesinin sebebi bu değildi. Diğer kadınların da orduda çocukları ve kocaları vardı ve onlar evde kalmaya razı olmuşlardı. Nuseybe, İkinci Akabede Peygamber (s.a.v.)´e biat etmek için Medine´den gelen yetmiş kadar adamın yanındaki iki kadından biriydi. Geride kalmak onun mizacına aykırıydı. Bu nedenle sabah erkenden kalkmış, kırbasını su ile doldurup hiç olmazsa susuzlara su vermek ve yaralıları tedavi etmek amacıyla yola koyulmuştu. Bununla birlikte yanma bir kılıç, bir yay, bir torba da ok almayı ihmal etmemişti. Ordunun geçtiği yolları izleyerek, savaş başladıktan kısa bir süre sonra, Uhud´-un eteklerine ulaşmakta zorluk çekmedi. Vardığında Peygamber (s.a.v.1, Ebu Bekir (r.) ve Ömer (r.) gibi yakın arkadaşlarından bir grupla birlikte biraz yüksek bir arazide konumlarını almışlardı. Enes´in annesi Üramü Süleyman de aynı şekilde düşünerek, su kabını doldurmuş ve Nuseybe´den kısa bir süre sonra oraya ulaşmıştı. Safların gerisindeki bu gruba iki yeni kişi daha katıldı. Vahanın batısındaki Sedevi kabilelerinden Muzeyne´H iki adam kısa bir süre önce müsluman olmuş ve Mekke´lilerin saldırısından habersiz bir şekilde Medine´ye gitmişlerdi. Şehri yan boş görünce, sebebini öğrenmişler ve hemen Uhud´a doğru yola çıkmışlardı. Uhud´a vardıklarında Peygamber (s.av.)´i selamladılar ve kılıçlarını çekerek safların arasında ilerlediler.
Ebu Dücane (r.) kırmızı sarığıyla verdiği sözde durmuştu. Zübeyr daha sonraları şöyle itiraf ediyordu «Allah´ın Rasulü kılıcı bana değil de Ebu Dücane´ye verince içimden kırılmış ve kendi kendime şöyle demiştim : Ben onun babasının kızkardeşi Safiye´nin oğluyum ve Kureyş-liyim. Ona gidip diğer adamdan Önce kılıcı istedim, fakat
o kılıcı bana değil de ona verdi. Allah´a andolsun Ebu Dücane´nin ne yaptığını izleyeceğim! Ve onu izledim.» Zübeyr daha sonra Ebu Dücane´nin her önüne geleni, kendisi bir biçici, kılıcı da bir tırpanmış gibi nasıl kolayca öldürdüğünü ve Peygamber (s.a.v.) ´e verdiği sözü nasıl yerine getirdiğini anlattı. Sonunda kendisinin de: «Allah ve Basulü daha iyi bilir» demek zorunda kaldığını söyledi.
Görünüşü çok etkileyici ve iri olan Hind, hâlâ erkeklerin* arasında onları savaşmaya teşvik ediyordu. Bir ara onu erkek sanan Ebu Dücane (r.)´nin kılıcından zor kurtuldu. Ebu Dücane´nin kılıcı tam kafasının üstünde iken, Hind haykırdı. Onu bir kadın olduğunu anlayan Ebu Dücane de yanındaki erkeğe döndü ve ona vurdu. Bunun üzerine Hind de, ordunun gerisinde köleler tarafından korunan kamptaki diğer kadınların yanına döndü. Hind oraya vardığında, Habeş´li Vahşi savaş alanına doğru ilerliyordu. Alandaki diğer adamların aksine Vahşi, sadece bir adamla ilgileniyor ve onu izliyordu. Hanıza CrJ, olağanüstü güçlü görünüşü, becerikli savaşma tarzı ve üstündeki deve kuşu tüyüyle kendini uzaktan belli ediyordu. Vahşi. uzaktan onu farketti ve mızrak atabileceği uzaklıkta, güvenli bir yere doğru ilerledi. Hamza (r.), Abd´ud-Dar´m son sancaktarlarından biriyle yüzyüzeydi. Bir kılıç darbesiyle düşmanının zırhında delik açmıştı. Vahşi bu şansı kaçırmamak için acele etti ve mızrağını atacak şekilde hazırladı. Hamza (r.) düşmanını öldürmüş ve birkaç adım atmıştı ki can çekişerek yere yuvarlandı. Vahşi, onu, hareketsiz kalana kadar, bekledikten sonra mızrağım çekti ve bütün hızıyla kampa gitti. Kendi kendine şöyle diyordu : «Yapmak istediğim şeyi yaptım. Onu sadece özgürlüğüm için öldürdüm».
Hamza (r.)´nın şehid olması, Mekke ordusunun verdiği kayıplarda bir değişikliğe neden olmadı. Öldürülen yedi sancaktarın kölelerinden biri olan başka bir Habeş´lı sancağı kendisi aldı, fakat bir müddet sonra hemen öldürüldü. Hamza Cr.) ´nın devekuşu tüyü görünmemesine rağmen Ebu Dücane Cr.), Zübeyr (rj ve Ensar´la muhacirlerden diğerleri, o günün parolası olan (Emit, Emit) (Öldür, öldür) sözlerinin canlı şekilleri gibi düşmana ölüm saçıyorlardı. Onlara karşı kimse duramıyordu : Ali´nin beyaz sorgucu, Ebu Dücane´nin kırmızı sangı, Zübeyr´in parlak sarı sarığı ve Hubab´ın yeşil sarığı, gerilerdeki saflara güç veren zafer bayrakları gibiydi. Ebu Süfyan, ortada cesurca dövüşen Hanzala´nın darbesinden zor kurtuldu. Hanzala tam ona vuracakken, Leys´li bir adam Hanzala´yı mız-rağıyla yere düşürdü, ikinci bir mızrak darbesiyle de öldürdü.
Mekke´liler kamplarına doğru kaçıştıkça savaş alanı Peygamber (s.a.v.) ´in bulunduğu yerden uzaklaşıyordu. Peygamber (s.a.v.) kendi adamlarının kazandığını anlamasına rağmen, savaşın ayrıntılarını göremiyordu. Fakat bir an gözlerini, sanki kuşları seyrediyormuş gibi göklere çevirdi. Bir müddet seyrettikten sonra yanındakilere : «Arkadaşınızı» -Hanzala (r.)´yı kastediyordu- «Melekler yıkıyor» dedi.[1] Daha sonraları, bir açıklama istercesine bu olayı Cemile´ye anlattı: «Gökle yer arasında, bulutlardan aldıkları suyu, gümüş kaplardan dökerek, meleklerin Hanzala´yı yıkadıklarını gördüm»[2] Bunun üzerine Cemile, Peygamber (s.a.v.)´e gördüğü rüyayı ve kocasının nasıl savaşa geç kalma korkusuyla, her zaman aldığı gusül abdestini almadan yola koyulduğunu anlattı.
Müslümanlar, düşman sallarının tümünün kırıldığı noktaya kadar ilerlediler. Düşman kampına giden yol açılmıştı. Ganimet almak isteyenler de kampa doğru ilerliyorlardı. Seçilen elli okçu, Peygamber (s.a.v.)´in solunda biraz uzaktaydılar. Peygamberle okçular arasında, zemin önce alçalıyor sonra da onları yerleştirdiği bölgede yükseliyordu. Okçular, ilk saflardaki arkadaşlarının ganimet kazanmak için giriştikleri çabayı görebiliyorlardı. Bundan dolayı okçular da, savaş alanına gitmek istediler. Liderleri Peygamber´in ne olursa olsun yerlerinden ayrılmamaları gerektiğine dair emrini hatırlattı. Fakat önlerinlemediler. Savaş bitti ve kâfirler kaçtı dediler. Yaklaşık kırk tanesi, Abdullah ve diğer on kişiyi orada bırakarak savaş alanına gittiler.
O zamana delt Mekke ordusunun süvarileri hiçbir işe yaramamışlardı, iki ordu ortada öyle kaynaşmışlardı ki, bir atın ilerlemesi hem kendi adamlarını, hem de düşman askerlerini tehlikeye sokabilirdi. Yukarıdaki müslüman okçuların Önüne kendilerini atmaksızin da onların arkaeı-na geçmeleri mümkün değildi. Fakat Halid o anda karşı tarafta neler olduğunu farketti ve hemen bütün adamlarını, okçuların bulunduğu yere doğru yöneltti. Abdullah ve adamları onları ilk önce oklarıyla durdurmaya çalıştılar. Daha sonra kılıç ve mızraklarıyla, ölünceye dek savaştılar. Bu on müslüman okçudan hiçbiri hayatta kalmadı. Tepenin arkasından dolaşan Halid, adamlarını Müslümanların en yoğun olduğu bölgeye arkadan saldırttı. İklime de onun gibi yaptı. Mekke ordusunun süvarileri, korunmasız mü´min saflarına çok kayıplar verdirdiler. Ali ve arkadaşları artık yüzlerini yeni düşmana çevirmişlerdi. Kaçan kâfirlerden bir kısmı da gelip mü´minlere arkadan saldırıyordu. Savaş naraları birden bire değişti ve Kureyşh-lerin «Ey Hubal, Ey Uzza» sesleri alanı doldurdu. Atlıların saldırısından kurtulan ve geride kalan müslüman] arın çoğu korkmuşlar ve sığınma umuduyla dağa doğru kaçmışlardı. Peygamber (s.a.v.) onları geri çağırdı, fakat onlar Peygamber fs.a.v.)´in sesine karşı sağır, zihinleri de kaçmaktan başka her türlü düşünceye kapalıydı. Müslümanların çoğu savaş alanındaydı, fakat daha önceki cesaretleri kırılmış ve sayıca düşmandan çok az kalmışlardı Adım ad:m Uhud´a, Peygamber Csa.vJ´in bulunduğu yere doğru geri çekilmek zorunda kaldılar.
Peygamber (s.a.v.) ve içinde iki kadının da bulunduğu grup, düşmanın üstüne arka arkaya ok yağdırıyordu. Savaş aleyhlerine dönmeye başladığında ilk düşünceleri Peygamber (s.a.v.) ´i korumak olan birçok müslüman da yanlarına gelip onlara katılmıştı. Onlara ilk katılanlar arasında Muzeyne´li iki adam, Vehb ve Haris de vardı Küçük bir düşman grubu sollarından kendilerine doğru yaklaşıyordu. «Bu gruba karşı kim çıkacak?» dedi Peygamber. Vehb tr.) hemen: «Ben, ey Allah´ın Rasulü» dedi ve onları öyle hızla ok yağmuruna tuttu ki, düşmanlar oku atan grubun büyük olduğunu düşünerek geri çekildiler. Bir başka grup atlı onlara yaklaşırken Peygamber (s.a.v.): «Bu bölüğe karşı kim gidecek?» dedi. Vehb yine: «Ben, ey Allah´ın Rasulü» dedi ve onlarla sanki kendisi bir adam değil de bir ordu imiş gibi savaştı. Düşman grubu yine geri çekildi. Düşman saflarının arasından bir grup yine onlara doğru yöneldi. Peygamber (s.a.v.) : «Peki bunlara karşı kim çıkacak?» dedi. Vehb Cr.) : «Ben çıkacağım» deyince, Peygamber (s.a.v.) : -O halde kalk» dedi ve neşeli ol, çünkü Cennet senindir-. Vehb düşman grubunun içine daldığında Peygamber (s.a.v.) ve arkadaşları onun cesaret ve yiğitliğini gözlemekten kendilerini alamadılar ve bir süre silah atmayı durdurdular. Vehb. düşmanı yarıp karşı tarafa geçmişti. Geri dönüp tekrar düşman grubunun orta-siına daldığında Peygamber (s.a.v.) : «Allah´ım, ona merhamet et!» dedi. Vehb düşmanlarla her taraftan yaralanıp şehid oluncaya kadar savaştı. Daha sonra onu bulduklarında üzerinde yirmi mızrak yarası vardı. Kılıç darbelerinden başka, bir tek mızrak darbesi bile onu Öldürmeye yetecek kadar derindi. Onun bu şekilde döğüştüğünü görenler, onu hiçbir zaman unutmadılar. Ömer sonraki yıllarda şöyle derdi: «ölümler arasında en çok Muzayne´li arkadaşımın Ölümü gibi ölmek isterdim»[3]. Zühre´li Sa´d da on yıl sonra, hâlâ Peygamber´in Vehb´e verdiği Cennet müjdesini duyar gibi olduğunu söylerdi.
Müslümanlar geriye çekildikçe kalabalık da, tepeye doğru yaklaşıyordu. îki tarafın savaş naralarının yanısıra tek tek savaşçıların kişisel çağrılarını da duymak mümkündü. Ok atarken, kılıç darbesi vururken ve teke tek karşılaşmaya davet ederken iki taraftan da «Al işte, ben falan falanım» diye sesler yükseliyordu. Ebu Dücane kendisini, büyük babası olan Karaşa´nın oğlu diye tanıtıyordu. Bazen de bağıran kişinin kim olduğu sözlerinden anlaşılmıyordu. Ensar´dan birinin şöyle bağırdığı duyuluyordu: «Al işte, ben Ensardan bir gencim.» Peygamber (s.a.v.) de o gün birkaç kez : «Ben îbn El-Avatik´-İm»[4], yani «Ben Atike´lerin oğluyum» diye bağırdı. Atike´-Ier derken bu adı taşıyan ninelerini"[5] kastediyordu. .O sırada karşı saflardan kimliğini açıkça söyleyen bir adam çıktı ve: «Bana karşı kim çıkacak. Ben Atik´in oğluyum» dedi. Bu adam, Aişe´nin tek öz erkek kardeşi ve ailenin tek müslüman olmayan ferdi olan Ebu Bekir´in oğlu Abdu´l-Kâ´be idi. Ebu Bekir (r.), kılıcını ve mızrağını çekip ilerledi, fakat Peygamber (s.a.v.), ondan önce davrandı. «Kılıcını kınına sok» dedi, «ve yerine dön, bize arkadaşlık et»[6]
Bir grup atlı daha Müslümanların arkasından yaklaşmaya başladı ve geri çekilen Abdu´l-Kâ´be´nin önüne doğru ilerlediler. Peygamber fs.a.v.) : «Bizim için kim kendini verecek?»[7] dedi. Ensardan beş kişi kılıçlarını çekip düşmana saldırdılar ve şebid oluncaya kadar çarpıştılar, tç-lerinden sadece biri, o da ağır yaralı olarak, kurtuldu. Fakat onların yerini alacak yeni yardım gelmişti Ali fr.J, Zübeyr fr.), Talha (r.) ve Ebu Dücane (r.), ön saflardan ordu ile birlikte geri çekilmişlerdi. Onlar Peygamber (s.a.v.)´in yanma ulaşmadan önce, düşman tarafından atılan bir taşla Peygamber (s.a.v.)´in alt dudağı yırtılmış ve dişlerinden biri kırılmıştı. Birden bire yüzünü kan kapladı, fakat o elinden geldiğince acısını göstermeyerek Ali ve diğerlerini iyi olduğu konusunda teskin etti. Kan kaybımdan zayıf düşüp bayılan Talha dışında hepsi düşmanın üstüne tekrar yöneldiler. Peygamber fs.a.v.), Ebu Bekir´e,«Kuzenine bak» dedi. Fakat Talha hemen kendine geldi. Onun yerine ileriki saflara Sa´d´lı Zühre ve Hazreç´li Haris îbn Simme katılmıştı. Bu yeni grupla desteklenen Ali ve arkadaşları düşmana öyle ölüm saçtılar ki, müşriklerin geri çekilmesiyle birlikte şehid olan beş Ensar´m cesedi de açığa çıktı. Peygamber (s.a.v.) onlara baktı ve dua etti. Fakat yatanların arasından biri ona doğru ilerlemek için zeminde biraz süründü. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v.) onu getirmek için iki adam gönderdi. Ayağını yastık gibi adamın başının altına koydu ve adam Ölünceye dek ayağını hareketsizce orada tuttu.
Peygamber (s.a.v.) şöyle dedi: «Bilin ki, Cennet kılıçların gölgeleri altındadır»[8]. Daha sonraki yıllarda da o günün ne kadar muhteşem ve hayır dolu bir gün olduğunu hatırlar ve şöyle derdi: «Keşke o dağın eteklerinde arkadaşlarımla birlikte öylece kalsaydım»[9].
Müşrikler, yavaş yavaş kaybettiği alanları tekrar kazanmaya başlamıştı. Peygamber (s.a.v.)´in çevresindeki grubun okları bitmek üzereydi. Kısa bir süre sonra herkes kılıç ve mızraklarını çıkarıp yakın dövüş yapmak zorunda kalacaktı. Hem de bir Müslümana dört,kâfir düşüyordu. O sırada aniden yan tarafta bir ath belirdi ve Peygamber (s.a.v.)´in bulunduğu gruba doğru ilerledi. «Muhammet! (s.a.v.) nerede?» diye bağırdı. «O yaşadıkça ben yaşayamam!» Bu adam. zaten müslümanlara büyük kayıplar verdirmiş olan, Mekke´nin dışındaki Kureyşlilerden îbn Ka-mia idi. Gruba hızla bir göz atarak hedefini hemen far-ketti. Atını nıahmuzlayıp, hiç bir miğferin dayanamayacağı güçlü bir kılıç darbesi indirdi. Fakat Talha hemen Peygamber (s.a.v.)´in yanındaydı ve kılıcı görür görmez kendini Peygamber (s.a.v.) ´in önüne attı, hayatı boyunca kullanamayacağı bir elinin parmaklarını kaybederek başka bir yara almaksızın darbeden kurtulmuştu. Darbe hemen Peygamber (s.a;v.)´in başının yanından geçmiş miğferine çarpıp, iki demir parçasının Peygamberin yüzüne saplanmasına neden, olmuştu, omuzundan geçerken de iki kat zırhını parçalamıştı. Başının yan tarafına gelen bu darbe ile Peygamber (s.a.v).´in yere düştüğünü gören kâfir atını mahmuzlayıp, geldiği hızla geri gitti. Fakat diğerleri yine de saldırıya karşı Peygamber (s.a.v.)´i çevrelediler. Mahzum´lu Şemmas[10] Peygamber (s.a.v.)´in önünde vuruluncaya kadar savaştı. Peygamber (s.a.v.) onun bu hareketini, yaşayan bir zırha benzettiğini söyledi. O vurulunca yerine başka bir adam geçti. Arkasından da kılıcını çekmiş bir halde Nusaybe bekliyordu.
Bir ses -belki de İbn Kamia- «Muhammed Öldürüldü!" diye bağırdı. Bu ses tüm düşmanı kapladı ve hepsi Hubal ve Uzza´yı övüp yücelten sözler söylediler. Uhud bu sözlerle çınlıyordu, kaçıp dağa sığınan müslümanlar pişman olmuş ve üzülmüşlerdi. Cesaretini kaybeden daha birçok Müslüman da elinden geldiğince hızla dağa doğru kaçıyordu. Fakat istisnalar da vardı. Bunlardan biri de. Peygamber (s.a.v.)´in hizmetçisi olan ve kendi adını taşıyan Enes´in dayısı Nadr´m oğlu Enes´ti. Peygamber (s.a.v.)´in Bedir´de bir okla Öldürülen oğlunun Firdevs cennetinde olduğunu haber verdiği kadın Enes´in kızkardeşi, yani Nadr´m oğlu Nadr´m kızı idi. Enes, yaşama arzusunu yitirmiş ve kendilerinde ne savaşa devam etme ne de kaçma isteği kalmamış iki arkadaşım gördü. «Niye burada oturuyorsunuz?» diye bağırdı. Onlar: «Allah´ın Rasulü öldürülmüş» dediler. «Peki o öldükten sonra yaşayıp da ne yapacaksınız? Kalkın ve onun gibi Ölün» [11]dedi. Ve savaşın en yoğun olduğu yere doğru ilerledi. Daha sonra Sa´d îbn Muaz, onun kendisini şöyle çağırdığını Peygamber (s.a.v.)´e söyledi; «Cennet! Uhud´un öbür tarafından Cennet kokusu alıyorum.» «Ey Allah´ın Rasulü» dedi Sa´d «Ben onun savaştığı gibi savaşamazdım». Savaştan sonra Enes (r.)´i seksenden fazla yara almış bir halde buldular, yaralardan tanınmayacak hale gelmişti. Onu kızkardeşi ancak parmaklarından tanıyabildi.[12].
Müslümanların tekrar savaş meydanına dönmeye başladığını gören Kureyş geri çekilmeye başlamıştı. Çünkü müşriklerin çoğu savaşın bittiğini düşünerek çabalarını azaltmışlardı. Henüz ölüler sayılmamıştı, fakat tahminen Bedir´dekilere tekabül edecek kadar Müsîümanı şehit etmişlerdi. Yanısıra tüm bu karışıklıkların asıl nedeni olan adamı öldürmekle amaçlarına ulaşmışlar, yeni dini bastırıp, tekrar eski düzeni kurmuşlardı. «Yalal-Uzza, ya lal-Hubal!»
Kureyş´in tümünde görülen bu yavaşlama. Peygamber s.a.v´i cansiperane koruyan yirmi adamın bulunduğu grubun çevresindeki atlılarda da görülmeye başladı. Mekke´liler bu adamları esir alamayacaklarını ve ölene dek savaşacak olan bu adamların kendilerinden de birkaç kişiyi öldüreceğini anlamışlardı. Asıl amaçlarını gerçekleştirdiklerine göre seçilecek en iyi yol onları bırakıp zafer kutlamalarına başlamaktı.
Peygamber (s.a.v.), hemen hemen kendisine gelmişti Düşman çekilir çekilmez ayağa kalktı ve arkadaşlarına kendisini takip etmelerini söyleyerek, düşmanı gözleyebilecekleri ve sığınabilecekleri bir nehir yatağına doğru ilerledi. Fakat Peygamber (s.a.v.), yüzüne saplanan metal parçaları nedeniyle çok acı çekiyordu. Bu yüzden bir müddet durdular ve Ebu Ubeyde birbiri arkasına iki metal parçasını dişleriyle Peygamber Cs.a.v.)´in yüzünden çıkardı, Fakat yara tekrar kanamaya başladı. Bunun üzerine Hazreç´li Malik ağzını yaranın üstüne koydu, kanı emdi ve yuttu. Malik, Medine´deyken: «Önümüzde iki iyi şeyden biri var» diyen ve hemen hemen ölüm durumunda olan Şemmas´tan sonra orada bulunanlar İçinde en. ağır yarası olan adamdı. Peygamber (s.a.v.) şöyle dedi: «Kim benim kanımın kendi kanına karıştığı bir adam görmek isterse
Malik îbn Sinan´a baksın». Ebu Ubeyds de bu söze dahildi. Çünkü metal parçalarını çıkarırken iki dişi kırılmış ve ağzı kanıyordu. Peygamber fs.a.v.) onlara; «Benim kanımın dokunduğu kişiye ateş ulaşamaz» dedi[13].
Bu küçük grup nehir yatağına doğru ilerlerken, daha önceden Uhuda ağınan müslüman grup onlan karşılamaya geldi. Ka´b îbn Malik herkesten önce yapısı ve görünüşü Peygamber (s.a.v.)´e benzeyen, fakat yürüyüşü daha yavaş olan birini gördü. Daha sonra yaklaştıkça, Ka´b baktığı kişinin gözlerinde başkalarıyla karıştırılmayacak olan o parlaklığı görünce arkasmdakilere : «Ey müslümanlar, gözünüz aydm! Bu Allah´ın Rasulü» diye bağırdı. Peygamber (s.a.v.) ona sessiz olmasını söyledi. Bu haber ağızdan ağıza dolaştı. Adamlar aceleyle geliyor ve onun yaşadığını gözleriyle görmek istiyorlardı. Sevinçleri o kadar büyüktü ki, sanki yenilgi bir anda zafere dönüşmüştü.
Fakat Ka´b´ın sevinçle bağıran sesini yanındaki bir Kureyş süvarisi duymuştu. O, Umeyye´nin kardeşi Ubey yani Avd adlı atının üstünde iken Peygamber (s.a.v J ´i öldüreceğine yemin eden adamdı. Kurbanının Ölüm haberini duymuş ve cesedini gözleriyle görmek için araştırıyordu. Tam o sırada K´ab´m sesini duymuş ve vadi yatağına doğru ilerlemeye başlamıştı. Müslümanlar onu görünce, karşılamak için ona doğru döndüler. «Ey Muhammed,» dedi Ubey, «Eğer sen kaçarsan ben seni bulamaz mıyım?» Ashabdan bir grup Peygamber (s.a.v.)´in çevresini sardı, diğerleri de Ubey e saldırmak üzereydiler. O sırada Peygamber (s.d-.v.) onlara ellerini bırakmalarını söyledi. Daha sonra bu olay anlatanlar, Peygamber {s.a.v.)´in kendilerini bir devenin arkasındaki sinekleri kovması gibi itip onlann arasından kurtulduğunu söylediler. Peygamber (s.a.v.), Haris îbn Simiue´nin elinden mızrağı aldı ve hepsinin önüne çıktı. Hiçbiri hareket etmeksizin onun bu cesaretine ve kararlılığına baka kaldılar, içlerinden biri şöyle derdi: «Allah´ın Rasulü bir şeyi yaymaya niyet ederse, hiçbir güç onu, o
işi yapmaktan alıkoyamazdı»[14] Ubey, kılıcı havada Peygamber (s.a.v.)´e yaklaştı Fakat o vurmadan Peygamber (s.a.v.) mızrağıyla Ubey´i vurdu. Ubey bir boğa gibi bağırdı, neredeyse atından düşüyordu. Fakat dengesini tekrar sağladı ve arkasını dönüp yokuş aşağı Mekke kampına doğru hızla kaçmaya başladı. Kampta yeğeni Safvan ve kabilesinden başka adamlar toplanmış duruyorlardı. Ubey sesini kontrol edemeyerek: «Muhammed beni vurdu» dedi. Adamlar onun yaraşma baktılar ve hafif olduğunu söylediler. Fakat o yarasının çok ağır ve öldürücü olduğuna bir kez inanmıştı. Gerçekten de onun bu inancı sonradan doğru çıktı. «Bana, seni öldüreceğim» dedi, «eğer üstüme sille atsaydı, andolsun beni öldürürdü». Bu haber karşısında müşrikler Muhammed (s.a.v.) ölmemiş diye endişelenmeye başladılar. Fakat Ubey kendinde olmadığından dolayı bu miğferli adamı, başkalarıyla karıştırabilirdi.
Peygamber (s.a.v.) ve arkadaşları nehir yatağına ulaştıklarında Ali (r.) kalkanı- .a bir kayanın kovuğundaki sudan doldurarak Peygamî er (s.a.v.)´e getirdi. Su durgun olduğu için çok kokuyordu. Bu nedenle çok susamasına rağmen Peygamber (s.a.v.) suyu içmedi, bir kısmıyla yüzünü yıkadı ,sonra hâlâ düzlüğe yakın olduklarından biraz daha yukarıya tırmanma emri verdi. Önündeki kayanın üstüne çıkıp tırmanmaya devam etmek istiyordu. Fakat o kadar güçsüzdü ki tüm çabasına rağmen çıkamadı. Bunun üzerine Talha, yaralarının ağır olmasına rağmen Peygamber (s.a.v.)´i sırtına aldı ve gerekli yüksekliğe çıkardı. Peygamber (s.a.v.) o gün Talha´ya: «Yeryüzünde yürüyen bir şehit görmek isteyen Ubeydullah´m oğlu Talha´ya baksın» dedi.[15]
Geçici olarak konaklayabilecekleri bir yere vardıklarında güneş tepeye yükselmişti. Bu nedenle Öğle namazını kıldılar. Namazda imam olan Peygamber (s.a.v.), tüm namazı oturarak kıldırdı. Diğerleri de ona uyarak aynı şekilde kıldılar. Daha sonra kayalığın üstüne bir gözcü dikip dinlenmek üzere uzandılar. Çoğu derin ve taze bir uykuya daldı.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] I. I. 56G.
[2] W. 274.
[3] W. 275.
[4] W. 280.
[5] I S. L/1, 32-4 Bu kitapta Haşim ve Lu´ayy´ın annesini do kapsayan ondan fazla Atike ismi sayılmıştır. Atike´nin anlamı «temiz» demek olan Tahire´nm anlamına yakındır.
[6] W. 257.
[7] I. I. 572:
[8] B, LII, 22.
[9] W. 255.
[10] Bak. Böl. 27.
[11] W. 280
[12] B. LVI. 12.
[13] W. 047.
[14] W. 251.
[15] I. H. 571.
SİYER-İ NEBİ
- Ahenk ve Uyuşmazlık
- Ailelerde Bölünmeler
- Aileni Uyarıp Korkut
- Allah´ın Evi
- Anlaşmanın Bozulması
- Apaçık Bir Zafer
- Bedir Savaşı
- Bedir´e Doğru
- Beni Kaynuka
- Beni Kurayza
- Beni Nadir
- Bir Kaybın Tekrar Bulunuşu
- Bir Oğul Kurban Etmeye İçilen And
- Bir Peygambere Duyulan İhtiyaç
- Bir Suikast
- Boykot ve Kaldırılışı
- Büyük Bir Kayıp
- Cennet ve Ebediyyet
- Çöl
- Defn ve Hilafet
- Dereceler
- Düzensiz Saldırılar
- Ebu Cehil veHamza
- En Çok Sevdiğin Kim?
- Es-Saa (Kıyamet)
- Esirler
- Evlilik Önerileri
- Evs ve Hazreç
- Fil Yılı
- Gelecek